Minor/Project Educatief Design

Dit jaar gaat voor het tweede jaar, de met medewerking van het lectoraat VOMD ontwikkelde minor, Educatief Design van start.Waar schoolontwerpen (eveneens mee ontwikkeld door het lectoraat VOMD) meer gericht was op het ontwerpen van een leeromgeving is educatief design vooral gericht op het curriculum van de leerlingen/studenten. In het navolgende wil ik hierover kort mijn gedachten laten gaan. Ik hoop : als inspiratie voor de nieuwe studenten/(aankomend)docenten educatief design. Voor mij staan daarbij twee begrippen centraal "herhaling" en "deviatie".

Herhaling :

In mijn optiek dient onderwijs ervoor om kennis en kunde door te geven van de ene persoon op de andere. Kennisoverdracht. Deze "herhalingsoefening" leidt ertoe dat er ruimte kan onstaan voor vooruitgang. Immers als eenieder telkens weer bij nul zou moeten beginnen, zou er nooit tijd overblijven om verder te komen dan de vorige generatie. Van belang is dat deze "kennis" die wordt herhaald deugdelijk voorhanden is. Dat betekent dat het van belang is dat scholen en opleidingscentra partciperen in een netwerk van beschikbaar opleidingsmateriaal.Volgens de eerder genoemde criteria bij schooldesign vindt daarbij vooruitgang op basis van gezonde concurentie plaats.Van belang is verder dat bij iedere vorm van opleiding ook een basis aanwezig is waar iemand in kan worden onderwezen/geproffessionaliseerd. In hoeverre iemand deze basis nodig heeft hangt af van zijn persoonlijke competenties. Het onderwijs hoeft ook niet te beginnen met een algemeen basisideoom. Onderwijs dient veel meer dan tot nu toe het geval is georganiseerd te worden op basis van verschillen in leerstijlen. De een leert vanuit de theorie, de andere vanuit de praktijk. Dat betekent dat leermateriaal veel meer "simultaan" dan "lineair" beschikbaar moet zijn.

Deviatie:

Een wijze man zei ooit eens : "creativiteit ontstaat vanuit overschotskracht" (Lievegoed). Daarmee bedoelde hij, nadat je de basis verzorgd hebt, ontstaat een overschot aan kennis en energie, die je beschikbaar hebt om nieuwe dingen totstand te brengen. Werken met dat overschot is wat het leven leuk maakt.Rijk sterven (met overschot) is in zekere zin een gemiste kans.In het traditionele Educatief Design vind ik dat doorgaans de herhaling teveel een doel op zichzelf geworden. Voor mij is het niet meer en niet minder dan het huiswerk dat je moet doen om serieus werk te kunnen verrichten in dit tweede veld.Naar mijn idee moet danook in het "eerste veld" snel worden gewerkt. Dat vraagt grote onderwijskundige "skills" van de docenten.Snelheid hangt immers vaak samen met de mate waarin iemand prettig les weet te geven. Daarom is het van groot belang dat de beste docenten steeeds weer worden uitgedaagd ook in de laagste klassen les te geven. In het tweede "veld" kan worden geexperimenteerd met persoonlijke, nieuwe vormen van kennis/kunde. Dat is het gebied waar het eigenlijk omdraait. Hierop dienen de ogen gericht te zijn. In het kader hiervan ben ik een groot voorstander van versnelde onderwijs/opleidingstrajecten "in het basisveld" als dat kan/verantwoord is en verlengingsmogelijkheden/specialistische verdieping "in het creatieve veld".In het laatste veld dient de docent "participerend" te werk te gaan. Niet het doceren wordt zijn hoofdtaak. Net als in de oude gildes is hij bezig met een eigen werk te maken. De leerling/student werkt naast hem, kan hem vragen stellen, kan begeleiding krijgen, maar hoeft dat niet. Hij kan ook gewoon over de schouder van de docent meekijken hoe die het doet.Deze werkwijze is inspirerend en drukt de kosten van het onderwijs omdat de docent niet "full time" doceert.

Slot

Voor het opleidingsprogramma Educatief Design geldt in feite hetzelfde als voor de hier besproken voorbeelden uit de schoolpraktijk. Binnen het opleidingsconcept is van groot belang dat er basiskennis wordt aangereikt die ook steeds weer wordt geactualiseerd. Vermeden moet worden dat de basis doel wordt in plaats van middel. Het doel is het ontwikkelen van een eigenzinnig pragmatisch-creatief vermogen. Van belang is dat een student/docent Educatief -Design zich daarbij kan oefenen om docent-onderzoeker(ontwerper) te worden. Al eerder is genoemd de school van morgen kan gaan bestaan uit docenten die niet alleen lesgeven, maar ook komen met persoonlijke ontwerpen. Voor mij is bij dit allees duidelijk geworden dat een gedegen Educatief Design niet bestaat uit 2 maar uit 3 componenten. Het gaat om : (1) onderzoek (2) design(3) ondernemen.Het is nooit de bedoeling geweest om studenten Educatief Design op te leiden tot abstracte ontwerpers. Het gaat er om dat iets werkt. Succesvol ondernemen blijkt daarbij van groot belang. Voor de minor betekent dat dat studenten zich niet alleen dienen te richten op de innovatieve kracht van een produkt, maar ook op de organisatie van het proces (met name communicatie) richting de betrokkenen (breefing-debreefing enz.).Gezien de resultaten van vorig jaar (zie evaluaties van de mnor en de evaluaties van de betrokken academische scholen i.o) is dit proces al aardig opgang gekomen